Người dùng tin là một trong những bộ phận quan trọng không thể tách rời của bất kỳ một hệ thống thông tin - thư viện nào (TT-TV). Họ là người sử dụng, đánh giá chất lượng, hiệu quả của các sản phẩm, dịch vụ thư viện. Nhu cầu của người dùng tin càng được thoả mãn càng thúc đẩy hoạt động thông tin - thư viện phát triển mạnh. Tuy nhiên, nếu người dùng tin thiếu những hiểu biết và những kỹ năng sử dụng các sản phẩm và dịch vụ của thư viện thì họ sẽ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và truy cập thông tin. Nếu không biết rõ thư viện có những gì, người dùng tin sẽ không sử dụng thư viện hiệu quả, nguồn tài nguyên của thư viện sẽ bị lãng phí. Nhu cầu tin của người dùng tin vì thế cũng khó phát triển vì họ không biết rằng những nhu cầu khác của mình cũng có thể được đáp ứng. Người dùng tin chưa nhìn thấy hết tiềm năng phục vụ thông tin của thư viện, họ sẽ ít có khả năng nảy sinh nhu cầu thông tin mới. Vì vậy, đào tạo người dùng tin cũng là một trong những giải pháp kích thích nhu cầu tin phát triển trong thư viện.
Mục đích của việc đào tạo người dùng tin là nhằm giúp họ hiểu và nắm bắt được những cơ chế tổ chức của hoạt động TT-TV, cung cấp cho họ những thông tin về cách tiếp cận và khai thác nguồn tin một cách có hiệu quả, biết sử dụng, khai thác các sản phẩm và dịch vụ thông tin. Nội dung chương trình đào tạo người dùng tin yêu cầu phải ngắn gọn, súc tích, có cập nhật và bổ sung thường xuyên những thông tin mới cho phù hợp với sự phát triển của từng thư viện; hình thức đào tạo phải đa dạng, chẳng hạn có thể mở lớp tập trung, hoặc giới thiệu riêng lẻ cho từng người hoặc cho một nhóm người, hoặc cho cả cơ quan, hoặc tại hội nghị công tác viên, hội thảo khoa học, hoặc bằng tờ rơi.
Thời gian qua tại Thư viện Trường Đại học Hà Tĩnh cũng đã tiến hành đào tạo, hướng dẫn người dùng tin cho đối tượng là những sinh viên năm thứ nhất mới vào trường, tạo điều kiện để cho nhóm người dùng tin này có thể hiểu và sử dụng được các sản phẩm và dịch vụ TT-TV, đã thu được một số hiệu quả thiết thực. Tuy nhiên, trong thời gian tới, Thư viện cần đẩy mạnh hơn nữa công tác đào tạo người dùng tin bằng các hình thức sau:
- Cần phải tổ chức những lớp ngắn hạn để đào tạo, cung cấp những kiến thức chung nhất về tổ chức hoạt động TT-TV và biết sử dụng các nguồn tin hiện có thông qua các sản phẩm và dịch vụ thông tin. Hướng dẫn cho họ những kỹ năng khai thác thông tin theo các phương tiện truyền thống và hiện đại để trên cơ sở đó, người dùng tin có thể sử dụng bất kỳ một hình thức nào để thỏa mãn nhu cầu tin của mình một cách nhanh chóng và hiệu quả.
- Ngoài việc mở các lớp học cơ bản cần tổ chức các lớp huấn luyện theo hướng chuyên sâu. Nội dung các khóa học cần thiết kế linh hoạt để phù hợp với đặc điểm, trình độ và nhu cầu của các nhóm người dùng tin. Ví dụ như: tổ chức các lớp hướng dẫn dành riêng cho cán bộ, các lớp dành riêng cho sinh viên, tạo các hình thức hướng dẫn phù hợp, giới thiệu về các cơ sở dữ liệu chuyên ngành, cách đánh giá các nguồn thông tin trên mạng, và trên các vật mang tin khác.
- Thư viện cần biên soạn, in ấn các tài liệu phổ biến kiến thức về nguồn tin, mạng thông tin, hướng dẫn kỹ năng thực hành như tìm kiếm, xác định phạm vi thông tin, cách sao chép lưu trữ dữ liệu, cẩm nang giới thiệu về thư viện, giới thiệu về các sản phẩm và dịch vụ thông tin- thư viện, cách thức sử dụng và khai thác... Các thông tin này sẽ được phát hành một cách rộng rãi bằng cách in ấn và ở dạng bản tin điện tử trên trang web, giúp người dùng tin chủ động lựa chọn các hình thức tìm kiếm, tra cứu thông tin.
- Sử dụng các bảng, biểu hướng dẫn đặt ngay trong phòng đọc của TV để người dùng tin tiếp cận trước khi tìm kiếm thông tin.
- Tổ chức những buổi tọa đàm, hội nghị bạn đọc trao đổi về phương thức sử dụng thư viện nhằm giải đáp những thắc mắc cho người dùng tin.(thông qua ý kiến phản hồi của người dùng tin, thư viện nắm bắt được nhu cầu tin để tổ chức các sản phẩm và dịch vụ sao cho thoả mãn tối đa nhu cầu của họ).
Người dùng tin là một yếu tố luôn biến động vì vậy cần phải tổ chức đào tạo, huấn luyện thường xuyên, lâu dài và có kế hoạch cụ thể. Trên cơ sở đó, đúc kết những kinh nghiệm và tìm ra phương án đào tạo tối ưu. Việc đào tạo người dùng tin cũng là một phương pháp quảng váo các sản phẩm và dịch vụ thông tin trong giới người dùng tin, đồng thời tạo điều kiện cho Thư viện triển khai nghiên cứu nhu cầu tin của người dùng tin một cách hiệu quả nhất bằng phương pháp trực tiếp. Muốn làm tốt công tác này, người cán bộ TT-TV phải có tinh thần trách nhiệm cao, lòng nhiệt tình say mê với công việc, mặt khác cũng cần đến sự chỉ đạo sát sao của Ban Giám đốc Thư viện và sự phối hợp nhịp nhàng của các phòng, ban, khoa, bộ môn trong Nhà trường.
© 2017 Sản phẩm của Trung tâm Thông tin Y tế Quốc gia, Bộ Y tế
Địa chỉ: ngõ 135 Núi Trúc - Ba Ðình - Hà Nội, Việt Nam; ÐT: 04.3736.8315 (máy lẻ 12); Đầu số hỗ trợ : 1900 8255