Đặt vấn đề: Nạo vét hạch là một việc khó khăn nhưng rất quan trọng trong phẫu thuật điều trị triệt căn ung thư đại trực tràng (UTĐTT). Tuy nhiên, việc đánh giá tình trạng hạch dựa trên hình ảnh đại thể của nó vẫn chưa được thống nhất. Mục đích: Tìm hiểu mối liên quan giữa kích thước hạch với sự di căn hạch trong bệnh lý UTĐTT nhằm góp phần giảm thiểu những nhận định sai lầm về tình trạng hạch trong khi phẫu thuật. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu tiến cứu, mô tả trên 16 bệnh nhân UTĐTT được phẫu thuật triệt căn với mức nạo vét hạch D3 tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 từ tháng 7/2006-9/2006. Kết quả: Tỷ lệ hạch di căn của các hạch có kích thước <5mm, từ 5-10mm và >10mm tương ứng là 11,3%; 24,8% và 55,6% (p<0,001). Kích thước trung bình của hạch không di căn và hạch di căn tương ứng là 3,51±2,16mm và 5,05±3,44mm (p<0,001). Kết luận: Tỷ lệ hạch di căn tăng tỷ lệ thuận với kích thước hạch. Hạch di căn có kích thước lớn hơn hạch không di căn với sự khác biệt có ý nghĩa nhưng kích thước hạch không phải là yếu tố đủ tin cậy để phân biệt chính xác hạch vì có sự chồng lấn lớn về kích thước giữa hạch di căn và hạch không di căn.