Đặt vấn đề: Lác ngoài cơ năng có độ lác không ổn định (LNCNCĐLKOĐ) là lác phân kỳ hay gặp ở trẻ em (tỷ lệ 40-50%). Bệnh phong phú về hình thái và kết quả điều trị còn dao động. Mục đích: Mô tả đặc điểm của các hình thái và đánh giá kết quả điều trị LNCNCĐLKOĐ bằng phẫu thuật. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu theo phương pháp thử nghiệm lâm sàng, tiến cứu không có nhóm chứng trên 62 bệnh nhân điều trị tại khoa Mắt trẻ em Bệnh viện Mắt Trung ương từ tháng 1/2006 đến 9/2007. Kết quả và kết luận: LNCNCĐLKOĐ chủ yếu là hình thái lác đơn thuần (80,6%). Tuổi trung bình khi điều trị là 10,48 ± 8,07. 69,3% bệnh nhân xuất hiện lác trước 6 tháng tuổi, tỷ lệ bệnh nhân có tật khúc xạ cận, cận loạn thị (35,5%). Độ lác tối đa trước phẫu thuật chủ yếu từ 150 - 300, lác tối thiểu dưới 150. Độ lác trung bình trước phẫu thuật (30,680), sau phẫu thuật (6,650) và độ lác tối thiểu trung bình trước phẫu thuật (11,350), sau phẫu thuật (0,470) đã giảm đáng kể. Kết quả phẫu thuật thành công sau 6 tháng là 64,5%. Tỷ lệ phẫu thuật thành công như nhau đối với các hình thái lác. Tỷ lệ phục hồi thị giác 2 mắt sau phẫu thuật là 67,7%.